वृक्ष वल्ली आह्मां सोयरीं
वृक्ष वल्ली आह्मां सोयरीं वनचरें ।
पक्षी ही सुस्वरें आळविती ॥१॥
येणें सुखें रुचे एकान्ताचा वास ।
नाहीं गुण दोष अंगा येत ॥२॥
आकाश मंडप पृथुवी आसन ।
रमे तेथें मन क्रीडा करी ॥३॥
कंथाकुमंडलु देहउपचारा ।
जाणवितो वारा अवसरु ॥४॥
हरिकथा भोजन परवडी विस्तार ।
करोनि प्रकार सेवूं रुची ॥५॥
तुका ह्मणे होय मनासी संवाद ।
आपुलाचि वाद आपणांसी ॥६॥
पक्षी ही सुस्वरें आळविती ॥१॥
येणें सुखें रुचे एकान्ताचा वास ।
नाहीं गुण दोष अंगा येत ॥२॥
आकाश मंडप पृथुवी आसन ।
रमे तेथें मन क्रीडा करी ॥३॥
कंथाकुमंडलु देहउपचारा ।
जाणवितो वारा अवसरु ॥४॥
हरिकथा भोजन परवडी विस्तार ।
करोनि प्रकार सेवूं रुची ॥५॥
तुका ह्मणे होय मनासी संवाद ।
आपुलाचि वाद आपणांसी ॥६॥
गीत | - | संत तुकाराम |
संगीत | - | श्रीनिवास खळे |
स्वर | - | लता मंगेशकर |
राग | - | भैरवी |
गीत प्रकार | - | संतवाणी |
कंथा | - | जुन्या फाटक्या कपड्यांपासून केलेले पांघरण्याचे वस्त्र, गोधडी. |
कमंडलु | - | संन्याशाचे पाण्याचे भांडे. |
परवडी | - | प्रकार. |
वल्लरी | - | वेल (वल्ली, वल्लिका). |
भावार्थ-
- या वनामध्ये असणार्या निरनिराळ्या प्रकारच्या वृक्ष आणि वेली, येथे राहणारे प्राणी, आपल्या गोड आवाजाने देवाला हाक मारणारे पक्षी, हे सर्व आमचे सोयरे झाले आहेत.
- यांच्या सानिध्यामुळे येथील एकान्तवास फार सुखकारक झाला आहे. येथे कुठलाही गुणदोष अंगाला लागत नाही.
- पृथ्वी हे राहण्याचे स्थान असून डोक्यावर असणारे आकाश मंडपाप्रमाणे आहे. आमचे मन रमेल, प्रसन्न राहील तेथेच आम्ही खेळत राहू.
- देहाच्या उपचाराकरिता जाडाभरडा कपडा आणि पाण्यासाठी कमंडलू या गोष्टी भरपूर वाटतात. वेळ किती होऊन गेला हे वारा सांगतो.
- येथे असणार्या भोजनाला हरिकथा आहे. आम्ही तिचे निरनिराळे प्रकार करून ते रुचकर पदार्थ आवडीने सेवन करतो.
- तुकाराम महाराज म्हणतात, अशा एकान्तात माझा माझ्या मानाशी संवाद होत असतो. प्रश्न आपणच विचारून आपणच त्याचे उत्तर द्यावे, अशा तर्हेचा वादविवाद चालतो.
गो. वि. नामजोशी
संत तुकारामाची सार्थ अभंगवाणी
सौजन्य- सुलभ प्रकाशन, मुंबई.
* ही लेखकाची वैयक्तिक मते आहेत. या लेखात व्यक्त झालेली मते व मजकूर यांच्याशी 'आठवणीतली गाणी' सहमत किंवा असहमत असेलच, असे नाही.
Please consider the environment before printing.
कागद वाचवा.
कृपया पर्यावरणाचा विचार करा.