हिंदवी राज्य स्थापून । मोठ्या हिंम्मतीनं । शूर शिवाजीनं ।
राज्याभिषेक समारंभ खास । केला यथाविधी रायगड किल्ल्यास ।
ऐका शिवशाहीचा इतिहास ॥

कोण मानीत नाही कोणाला । देवादिकाला । देश धर्माला ।
जुलुम जबरदस्ती अन्याय फार । असा भूमीवर वाढता भार ।
देवाला घ्यावा लागतो अवतार ॥

या न्यायाने शहाजी राजे व जिजाईचे पोटी शीवअवतार झाला.
या शिवाजी बरोबर सह्याद्रीच्या दर्‍याखोर्‍यातील बाजी, तानाजी, येसाजी, सूर्याजी, फिरंगोजी सारखे मर्द मावळे स्वातंत्र्यासाठी देहाची कुर्बानी करण्यास तयार झाले आणि त्यांनी,

स्वराज्याचं बांधून तोरण प्रथम तोरण्याला ।
गड किल्ले घेऊन स्वराज्याचा झेंडा फडकला ।
पण आर्थिक प्रश्‍न महत्त्वाचा भासू लागला ।

'हिंम्मत मर्दा तो मदद खुदा'
याचवेळी विजापूराहून निघालेला 'कल्याण खजिना', स्वराज्याच्या कल्याणाकरता लुटण्याचा सुयोग आला आणि या लुटीत,

शिवाजीचे वर्णु गूण किती । न्याय आणि नीती । सदाचार प्रीती ।
कल्याण खजिन्याच्या लुटीत एक महान । तरुणी लाभली रूपाची खाण ।
पण तिच्यापुढे नमुनी मान । मानुनी तिला मातेसमान ।
परस्त्रीचा या केला बहुमान । असा शिवराय चारित्र्यवान ॥

विजापूरचा अफझुलखान । शिवाजीला करण्या हैराण ।
किंवा त्याचा घ्यावया प्राण । पैजेचा विडा उचलून ।
आला प्रतापगडावर जाण । पण त्या अफझुलखानाला शिवाजी राजानं ।
कायमचा बसविला तिथंच कबर बांधून ॥

मग फाजिल सिद्दी आला । पन्हाळगडी वेढा टाकला ।
त्यातून शिवबा निसटला । विशाळगडी पोचता झाला ॥

मग दिल्लीहून तडफेनं । चाळीस हजार फौज घेऊन ।
आला मामा शाहिस्तेखान । पुण्यामधे कडक शिस्तीनं ।
बैसला तळ ठोकून । पण त्याला शिवाजीराजानं ।
अचानक रात्री गाठून । घेतली बोटे कापून ।
जिवावरील संकट बोटावर भागवून ।
शाहिस्ता पळाला पार पुणे सोडून ॥

पुढे औरंगजेबाने आपला । राजकारणी डाव खेळलेला ।
मुत्‍सदी व धोरणी असलेला । मिर्झाराजा जयसिंग आला ।
शिवाजीवर पाठवून दिला । त्यानं पुरंदर वेढिला । तोफांचा भडिमार केला ।
जोराचा हल्ला चढविला । शिवाजीनं अशा वेळेला । जाणून भविष्यकाला ।
माघारी पाय घेतला । तडजोडीने किल्ले दिले-गेले एकमेकाला ।
त्यामुळे मिर्झा राजा तो मानी शिवबाला ॥

शिवाजीचे नाव गाजले । शत्रूही मित्र जाहले ।
जसे पोथ्या-पुराणे आपुले ।
तसे बायबल-कुराण मानिले, कुराण मानिले ॥

शिवाजीची कीर्ती पसरली । चहुंकडे भली । सहन नाही झाली ।
दिल्लीपती औरंगजेब बादशहास । मिर्झा राजा जो दक्षिण भागात ।
त्याच्या मार्फत शिवाजी राजास । वाढदिवसाच्या निमित्ताने खास ।
हिकमतीने बोलावून शिवबास । नजरकैदेत ठेविले आग्र्यास ॥

पण शिवाजीही शेराला सव्‍वाशेर होता.

हातोहात फसवून जाळ्यातून सिंह बाहेर पडला ।
दिल्ली सम्राट थक्क झाला । म्हणे, "ये क्या हुआ अल्‍ला? ॥

दिल्लीच्या बादशहाची कायमची झोप उडवून शिवाजी महाराष्ट्रात आल्याची बातमी पसरताच,

विजापूरच्या आदिलशहाला । परस्पर धक्का हा बसला ।
जशास तसे वागण्याला । शिवाजीने विचार केला ।
आणि तडजोडीने त्याला । दिलेले किल्ले मोंगलाला ।
पुन्हा फिरून सर करण्याचा प्रारंभ केला ॥

वीस वर्ष परकीय सत्तेशी सामना देऊन ।
महाराष्ट्राचा मुलुख शिवाजीनं घेतला जिंकून ।
स्वराज्याचे स्वप्‍न साकार झाले मानून ॥

शिवाजीच्या राज्याभिषेकाला । शास्त्र निपूण भारतभूला ।
अशा गागाभटाने अपुला । संपूर्ण पाठिंबा दिला ।
आणि सांगितले सर्वाला । चार यवनी पातशाहीला ।
शिवाजीनं सुरुंग लावला । असा मराठा राजा आपला ।
छत्रपति जहाला पाहिजे महाराष्ट्राला ।
ऐकून विरोधकांचा विरोध विरघळला ॥

रायगडावर अष्टप्रधानांनी । वैदिक ब्राह्मणांनी वेदोक्त मंत्रांनी ।
अभिषेक केला शिवाजी राजास । विजापूर इंग्रज पोर्तुगीज खास ।
प्रतिनिधी हजर समारंभास ॥

शिवशक सुरू जाहला । राज्याभिषेकाला । आणा ध्यानाला ।
अशा शिवछत्रपती चरणास । मुजरा त्रिवार करून समयास ।
शाहीर पिराजी गातो कवनास ॥