( चाल - सुतार निर्गुणिंचे तुजसाठीं अणवीले )
बा नीज गडे नीज गडे लडिवाळा !
निज नीज माझ्या बाळा.
रवि गेला रे सोडुनि आकाशाला,
धन जैसें दुर्भाग्याला.
अंधार वसे चोहिंकडे गगनांत
गरिबाच्या जेविं मनात.
बघ थकुनि कसा निजला हा इहलोक
मम आशा जेविं अनेक.
खडबड हे उंदिर करिती,
कण शोधायाते फिरती,
परि अंर्ती निराश होती,
लवकरि हेही सोडितील सदनाला,
गणगोत जसें अपणांला.
बहु दिवसांच्या जुन्या कुडाच्या भिंती;
कुजुनी त्या भोके पडतीं.
त्यांमधुनी त्या दाखविती जगताला
दारिद्य आपुले बाळा.
हे कळकीचें जीर्ण मोडके दार
कर कर कर वाजे फार;
हे दुःखानें कण्हुनि कथी लोकांला
दारिद्य आपुले बाळा
वाहतो फर्टीतुनि वारा;
मुकवीतो अश्रूधारा;
तुज नीज म्हणे सुकुमारा !
हा सूर घरी माझ्या या गीताला
निज नीज माझ्या चाळा !
जोंवरतीं हे जीर्ण झोंपडें अपुले
दैवानें नाहीं पडले,
तोंवरतीं तूं झोप घेत जा बाळा,
काळजी पुढे देवाला !
जोवरतीं या कुर्डीत राहिल प्राण,
तोवरिं तुज संगोपीन;
तदनंतरची करूं नको तूं चिता;
नारायण नुजला त्राता.
दारिद्र्या चोरिल कोण?
आकाशा पाडिल कोण?
दिग्वसना फाडिल कोण?
त्रैलोक्यपती आता त्राता तुजला,
निज नीज माझ्या बाळा !
तुज जन्म दिला सार्थक नाहीं केलें;
तुज कांहि न मीं ठेवीले.
तुज कोणि नसे, छाया तुज आकाश,
धन दारिद्याची रास;
या दाहि दिशा वस्त्र तुला सुकुमारा;
गृह निर्जन रानी थारा;
तुज ज्ञान नसे
अज्ञानाविण कांहीं;
भिक्षेविण धंदा नाहीं.
तरि सोडुं नको सत्याला;
धन अक्षय तेंच जिवाला;
भावे भज दीनदयाळा;
मग रक्षिल तो करुणासागर तुजला.
निज नीज माझ्या बाळा !

  संपूर्ण कविता / मूळ रचना