(२)
निळिये रजनी वाहे मोतिया सारणी । निळेपणें खाणीं सांपडली ॥१॥
आंगणीं चिंतामणि जळधरु सिंपणी । अमृतसाजणी जीवनकळा ॥२॥
सुमनाचे शेजे विरहिणी विराजे । शयनीं सुलजे आरळ सेज ॥३॥
माजयानें हटीं मुखकमळ टेंकी । निळिये अवलोकी कृष्णमूर्ति ॥४॥
कमळणी आमोद सुस्वाद मकरंद । चंदनाची अभेद उटी अंगी ॥५॥
कर्पूरपरिमळें दिव्य खाद्य फळें । ठेऊनि सोज्वळें वाट पाहे ॥६॥
मन तो निळिये गोविंदाचिये सोसे । विरहिणी पाहे वाटुलि ऐसी ॥७॥
ज्ञानदेवी निळिये वाटुले गोविंदीं । कृष्ण निळिये पदीं ठाव जाला ॥८॥

  पृथक्‌

ध्यानावास्थेत योग-मायेने वेढलेल्या ईश्वराचा कृष्णवर्ण साक्षात्कार होत असतो. तसा आकाश-प्रतीक-द्वारा त्याच्या व्यापकतेवर धारणा-ध्यानादि करीत असतांना त्याचा नीलवर्ण-साक्षात्कार होत असतो. तो अनुभव वर्णित असता ज्ञानदेव म्हणतात-
ईश्वर-स्वरूप निळेंच निळें सगळीकडे दिसत आहे. आकाशाप्रमाणे व्यापक, पण आकाश पोकळ असते तसे पोकळ नव्हे, प्रेमळ ! पण प्रेमात पक्षपाताची कल्पना येऊ पाहाते, तसेही नव्हे, समत्वयुक्त ! अशा या प्रातिभ दर्शनात सर्व साधना निळ्या रंगाने रंगलेली. सारे व्यवहारातही त्याच रंगात. ज्ञानदेव जणू नीलवर्णाच्या शाळेत शिक्षण घेत आहेत. गोपी श्रीकृष्णाच्या ध्यासाने स्वत: तशीच बनून त्याच्याशी समरस होते- तीच ही स्थिती !
(संपादित)

आचार्य विनोबा भावे
ज्ञानेश्वरांची भजनें
सौजन्य- परंधाम प्रकाशन, वर्धा.

* ही लेखकाची वैयक्तिक मते आहेत. या लेखात व्यक्त झालेली मते व मजकूर यांच्याशी 'आठवणीतली गाणी' सहमत किंवा असहमत असेलच, असे नाही.

  इतर भावार्थ

Please consider the environment before printing.
कागद वाचवा.
कृपया पर्यावरणाचा विचार करा.